De blauwe knoop is een vaste plant uit de kamperfoeliefamilie. De soort staat op de Nederlandse en Belgische Rode Lijst van planten als algemeen voorkomend maar sterk afgenomen. Hij wordt ook als sierplant gebruikt. Succisa betekent van onderen afgesneden.
Fraaie verhalen
Men noemt dit kruid gewoonlijk duivelsbeet. Het zou door een arts uit Pergamon in de 4de eeuw ontdekt zijn, die had geleerd dat het duivelse krachten bezat. Vervolgens ontstonden er allerlei legenden.
Een jongeman ging een wedstrijd aan met de duivel dat hij alle krachten van de planten kende. Omdat niemand nu meer stierf (in dit verhaal wordt duidelijk gedoeld op Aesculapius) en ook in de hel geen dode meer verscheen, kwam Lucifer tot een verschrikkelijke daad: hij verblindde de jongen. Natuurlijk wist de jongen, die immers alle krachten van de planten kende, zichzelf te genezen. De duivel beet daarop in blinde woede een stuk van de wortel van de helende plant af. Ziekten waren afkomstig van duivelse geesten die je pijnigen. De wortelstok werd gebruikt tegen alle boze geesten, die zo uit het lijf vloden. Eet zo’n wortel en de duivel wordt verdreven, ofwel in tegenwoordige taal: de zieke is genezen.
Toepassingen
…
Herkomst
…
Welke insecten trekt de plant aan?
Blauwe knoop is een geliefde drachtplant voor allerlei insectensoorten: vlinders, (honing)bijen, wilde bijen (onder andere groefbijen), hommels, kevers en (zweef)vliegen komen met name op de nectar af. Er is geen andere inheemse wilde plant die in de late zomer zoveel vlinders trekt.
Algemeen
…
Standplaats
Blauwe knoop groeit in natte tot vochtige, voedselarme, zwak zure graslanden. Het is een kenmerkende soort van blauwgraslanden (schrale, in de winters natte en in de zomers enkel oppervlakkig uitdrogende graslanden). Van dat graslandtype is nauwelijks nog iets overgebleven. Daarnaast groeit de soort ook in heischrale graslanden (overgangen tussen heide en grasland). In de kustduinen groeit hij vooral in humeuze, vochtige maar in de winters niet onder water staande graslanden die licht ontkalkt zijn.
Hoogte
50-75 cm
Bloeitijd
Juni-september (soms oktober)
Bloeiwijze
Blauwe knoop is omwille van haar bloemkleur, half-bolvormige bloeiwijze en ovale grondblad makkelijk te herkennen. In vegetatieve toestand is het echter lastiger. Hij is van gelijkende soorten als beemdkroon en duifkruid te onderscheiden door de iets verdikte, iets rood verkleurende bladrand.
Kleur
Paars/blauw, heel soms ook wit of roze
Hoe te vermeerderen
Zaad drie weken bewaren bij 20 °C, dan zes weken bij -2 °C en zaaien bij 7 °C. Half januari bij kamertemperatuur zaaien. Na twee weken overbrengen naar een koude omgeving. Met goed geluk vanaf maart verspenen (kiemt nogal langzaam). Oppotten en koel opkweken. In september uitplanten of in de pot laten overwinteren.
Zaadjes in zadenbieb?
Nadat deze plant zaadjes heeft geproduceerd, zijn ze te vinden in de zadenbibliotheek in Zinder.
Weetjes
De kleurloze wortelstok sterft aan de onderzijde af tot op enkele centimeters van het bovengrondse stengelgedeelte, dat door bladgroen gekleurd is. Daardoor lijkt het alsof de wortelstok ondergronds is afgebeten (het Latijnse succisa betekent ‘afgebeten’). In de Middeleeuwen was de wortelstok zo’n beroemd geneeskruid dat het gewone volk meende dat de duivel er uit jaloezie een stuk van had afgebeten.
De legende gaat als volgt: Lang geleden leefde er een arme molenaarsdochter met haar vader. Toen haar vader op sterven lag door een besmettelijke en dodelijke ziekte, riep de dochter ten einde raad: ‘Ik heb er alles voor over om mijn vader beter te maken.’ Op het moment dat ze die gedachte uitsprak, verscheen de duivel: ‘Je kunt je vader genezen met kennis van de geneeskrachtige planten. Ik bied je deze kennis aan in ruil voor je ziel,’ fluisterde hij haar in het oor. Zonder te aarzelen nam het meisje het voorstel aan en snel was haar vader met behulp van een geneeskrachtige plant genezen.
Omdat ze nu alles van geneeskrachtige kruiden wist, riepen andere mensen ook haar hulp in. Al snel werden alle zieken in het dorp beter. Toen zij tot ver buiten de dorpsgrenzen een beroemdheid was en de mensen haar als een heilige begonnen te zien, schrok de duivel en maakte haar blind, zodat ze geen geneeskrachtige planten meer kon zoeken en bereiden.
In die tijd werd blindheid genezen met de wortel van de blauwe knoop. De duivel beet een stukje van de wortel af om te voorkomen dat het meisje zichzelf genas. Vanaf die dag heeft de blauwe knoop zijn geneeskrachtige werking tegen blindheid verloren.